སྨན་རྩིས་དྲ་བ། - ཆེད་རྩོམ།

བོད་ཀྱི་རྩིས་གཞུང་སྦྱངས་པ་ལས་བརྙེས་པའི་སེམས་གཏམ།

རི་མཐོ་ས་གཙང་གི་ཡུལ་གྲུ་སྟེ། ང་ཚོ་གངས་ཅན་པའི་འཚོ་རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་བསིལ་ལྡན་ཁ་བའི་ལྗོངས་སུ་རྩ་བ་ཚུགས་ཤིང་རྩེ་མོ་རྒྱས་པའི་བོད་རྩིས་རིག་པ་འདི་ནི་མེས་པོ་སྐུ་དྲིན་ཅན་ཚོས་བློ་གྲོས་ཀྱི་རྩལ་གྱིས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཞིབ་ཚགས་མཛད་ཁར། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

དབྱུག་བཅོས་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་དང་གནམ་ལྕགས་རྡོ་རྗེ་གཉིས།

དཔལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་གསང་བ་འདུས་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ༔ བདག་ཉིད་པད་མ་འབྱུང་གནས་ཀྱིས༔ འབྱུང་བཞིའི་ལུས་སུ་སྣང་བ་ལ༔ ཚ་གྲང་འདུ་བའི་ནད་ལ་སོགས༔ རྣལ་འབྱོར་ལུས་ཀྱི་གེགས་སེལ་ཕྱིར༔ ཉམས་ལེན་དབྱུག་པའི་རིམ་པ་བྲི༔ རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཕྱི་ནང་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་སྐོར།

སྤྱིར་འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་དང་དེའི་གྲངས་ཚད་སོགས་ནི་ཆེས་རྟོགས་པར་དཀའ་བ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གནས་ཞིག་ཡིན་གཤིས་དེའི་སྐོར་ད་བར་ཚོད་དཔག་ལྟ་བུ་བྱེད་པ་ལས་འཁྲུལ་པ་མེད་པ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཤེས་ཐུབ་པ་བྱུང་མེད་ལ་མ་འོངས་པར་ཡང་ཤེས་ཐུབ་པར་དཀའ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

གསོ་རིག་ལུགས་ཀྱི་ལུས་སེམས་སྲོག་གི་ངོས་འཛིན།

དང་པོ་ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་སྐོར་ནི། དེ་ཡང་དཔལ་ལན་བཤད་རྒྱུད་ལས། ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་བསྟན་པ་རྣམ་བཞི་སྟེ།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དང་པོ་ལྡང་ཚད་ཅེས་པ་ནི། ཉེས་པ་གསུམ་དང་། ལུས་ཟུངས་དྲི་མ་རྣམས་སོ་སོའི་མང་ཉུང་གི་ཚད་དང་། གྲངས་བསྟན་པ། དེ་བཞིན་གཉིས་པ་ལུས་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་འབྲེལ་ཞིང་རྒྱུ་བར་བྱེད་པའི་རྩ་ཡི་གནས་ སྟངས་བསྟན་པ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

གཅིན་སྙིའི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བགྱིས་པའི་ཡིག་ཆ།

ཕྱི་ལོ་༡༩༩༨ ཕྱི་ཟླ་༡༡ ཚེས་༧ ནས་༩ བར་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་(Washington DC)ཝ་ཤིང་ཀྲོན་ཌི་སི་རུ་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་སྨན་གྱི་ཚོགས་ཆེན་དང་པོར་ཕྲན་ནས་ བརྗོད་གཞི་ "Diabetes Mellitus (ཌ་ཡི་སྦི་ཀྲི་མེ་ལེ་ཀྲསེ་)ཞེས་པ་གཅིན་སྙི་ཁྲག་མངར་གྱི་ནད་གཞིར་བོད་སྨན་ གྱི་ཕན་ཁྱད་དཔྱད་པ།" ཞེས་པར་ནད་བཅོས་ཉམས་ཞིབ་བགྱིས་པའི་ཚན་རིག་གི་ཡིག་ཆ་འདི། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

སྨན་རྩིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ལེའུ།

ནད་ཀྱིས་ཟིན་པ་སྨན་གྱིས་གསོ་བ་ལ༔  སངས་རྒྱས་སྨན་བླ་འཚོ་བྱེད་གཞོན་ནུ་ཡིས༔  རྒྱ་གར་པདྨ་ཅན་གྱི་ཡུལ་ཁམས་ནས༔  བདུད་རྩི་སྙིང་པོའི་རྒྱུད་དང་ནང་ངག་རྒྱུད༔  བཀའ་ནི་ཡན་ལག་བརྒྱད་པའི་རྒྱུད་བསྟན་རྒྱུད༔  དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་སྨན་རྒྱུད་འབུམ༔ རྒྱས་པར་གཟིགས་་

བག་ཆགས་ལུས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ།

དེ་ལྟར་གཞི་ལས་འཁྲུལ་པ་ཇི་ལྟར་བཟློག་པའི་རིམ་པ་དང་བཅས་པ་བསྟན་ནས། ད་ནི་འཁྲུལ་དུས་ལུས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། སྤྱིར་ཁམས་གསུམ་རིགས་དྲུག་སོ་སོ་ལ་ལུས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་རེ་ཡོད་པ་ལས། སྐབས་འདིར་མི་རྣམས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་བ་བཞི་ལས་མངལ་ནས་བཙའ་བའི་རིམ་པ་དང་སྦྱར་ནས་བཤད་པ་ནི། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

སྨན་བླའི་མདོ་ཆོག་གི་དྲི་བ་མེ་ཏོག་མདའ་འཇོམས་དང་། བྱང་བདག་ལ་དྲི་བ།

དེ་ཡང་འདི་ལྟར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་བདུན་གྱི་སྔོན་གྱི་ཁྱད་པར་རྒྱས་པའི་ཆོ་ག་མདོ་སྡེ་ལས་བཏུས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་བསྟན་བཅོས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞི་བ་འཚོས་མཛད་པ་འདི་ལས་བརྩམས་སྟེ། དོགས་པའི་གནས་འགའ་ཞིག་དྲི་བ་ནི།

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཕྱི་རྒྱུད་ཨིན་བསྒྱུར་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཆེད་བརྗོད།

སྨན་གྱི་རིག་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་འདིར་རིག་གནས་ཁག་བྱུང་བ་དང་མཉམ་དུ་དར་བའི་ཆེས་གནའ་བོའི་རིག་གཞུང་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་ས་ཁུལ་དང་ཡུལ་ལུང་མི་འདྲ་བའི་ནང་སྐད་ཡིག་འདྲ་མིན་དུ་ནད་གསོ་བའི་སྨན་གྱི་རིག་གནས་རྒྱས་བསྡུས་སྣ་ཚོགས་སུ་དར་བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་འཕགས་ཡུལ་གྱི་ཚེའི་ རིག་བྱེད་ནི་བྱུང་སྔ་ཤོས་དང་། གཞུང་རྒྱས་ཤོས། ལག་ལེན་ཟབ་ཤོས་བྱུང་འདུག རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཁྲག་གི་གནས་ལུགས་ལ་དཔྱད་པ།

དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པ་འདིའི་ནང་དུ་ཕྱི་དངོས་པོའི་ཚན་རིག་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན། དེང་དུས་རིག་གསར་སྨན་བཅོས་ཀྱི་རིག་པའང་ཚད་མཐོའི་གོང་འཕེལ་དུ་ཕྱིན་ནས་མིའི་ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཆེ་ཕྲ་ཆུང་གསུམ་ཆ་ཚང་གནད་ལ་འཁེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐུབ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

དགུ་མཐའི་སྔོན་འགྲོ་འཕྲོ་ལུས་འགའ་ཞིག

དགུ་མཐའི་སྔོན་འགྲོ། འབྲི་བགྲང་སྣོན་པ་རང་གི་གཡས། །བསྒྱུར་བགོད་འབྲིད་པ་གཡོན་ནས་བརྩམ། །སྒྱུར་བྱེད་མཐའ་ཡི་ཐིག་ལེ་རྣམས། །བསྒྱུར་བྱ་དེ་ཡི་གྲལ་མཐར་དགོད། །བསྒྱུར་བྱ་སྟོངས་ནས་བསྒྱུར་རྒྱུ་མེད། །སྒྱུར་བྱེད་སྟོངས་ན་བསྒྱུར་བྱ་དབྱི། །བསྒྱུར་བའི་དོན་ནི་གང་ཡིན་པ། །གང་བསྒྱུར་གྲངས་སུ་སྤེལ་བའོ། ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ལྷ་མོ་བརྒྱད་རྩིས་གཟའ་འབྲས་དང་བཅས་པ།

ཚེས་གཅིག དགུ། བཅུ་བདུན། ཉེར་ལྔ་རྣམས་ལ་ན་ན། ལྷ་མོ་འོད་འབར་མའི་ཉི་མ་ཡིན། གདོན་དུ་ཀླུ་བཙན་དང་གྲེ་བོས་གནོད། བྱང་ནས་ཀླུ་བདུད་གནོད་པ་དང་། ལན་དོན་ནི། མི་གཙང་བའི་ལག་ནས་ཟས་ཟོས་སམ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

མཧྰ་ཙི་ནའི་ལུགས་ཀྱི་སྐར་རྩིས་ཀྱི་གོ་དོན་གསལ་བཤད།

དེ་ལ་འདིར་རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་གདུལ་ཞིང་ཙི་ནའི་རྒྱལ་ཁམས་ཆེན་པོར་གཙུག་ལག་རྩིས་ལ་མཁས་པའི་སྐྱེས་མཆོག་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པའི་དཔྱོད་རྩལ་ལྡན་པ་རིམ་བྱོན་རྣམས་ནས་སྐར་རྩིས་ཀྱི་རིག་པ་ངོ་མཚར་བ་གང་ཇི་སྙེད་ཅིག་གཏན་ལ་ཕབ་ན་ཡང༌། རང་རའི་བོད་ལ་རི་མོའི་ལག་ལེན་འགའ་ཙམ་ལས་མ་འགྱུར་བར་སྣང་ལ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་པའི་དུས་ཀྱི་ཟླ་འཛིན་རྒྱ་རྩིས་ཡར་སློག

འཛམ་བུའི་གསེར་གྱི་རི་དབང་ལྷུན་སྟུག་དཔལ་ལས་མཛེས། །དྲི་ཟ་རྣམ་པར་མྱོས་པའི་འགྱུར་ཁུགས་དབྱངས་ལས་སྙན། །མཐའ་བྲལ་ཁྱོན་ཡངས་ཆུ་གཏེར་ཆེན་པོའི་འཇིངས་ལས་ཟབ། །རྣམ་འདྲེན་ཤཱཀྱ་སེང་གེའི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ལ་འདུད། །སོ་གཉིས་ཕྱེད་དུ་གཏུབས་པའི་ན་ཚོད་ལྡན། །མཁྱེན་རབ་སྣང་བའི་ཉིན་བྱེད་འོད་དུ་འཚེར། །ཟབ་གསལ་མྱུར་བའི་བློ་གྲོས་མཆོག་སྦྱིན་མཁན། །འཇམ་དཔལ་རྡོ་རྗེ་རྣོན་པོ་མཆོད་པའི་ཞིང༌། ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

བྱང་ཁོག་ཡུལ་ཐིག་གི་རྩ་ཚིག་རྒྱས་པ།

བགོ་སྐལ་ས་བཅད་ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་ནི། །ཁད་མཉམ་སྟན་ལ་སྐྱིལ་ཀྲུང་ལེགས་བཅས་ཏེ། །སྒལ་ཚིགས་བསྲངས་ལ་མགྲིན་པ་ཨན་ཙམ་བཀུག །དཔུང་པ་ཕྱིར་གདེངས་ལག་གཉིས་པུས་མོར་བཀབ། ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ནང་གསེས་དཀར་ཆག

ཡིག་ཆ་གསར་ཤོས།

སྨན་རྩིས་ལས་སྣེ་བ་གྲངས་ལྔ་ཡི་ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

ད་ལོའི་ས་བདག་འཁྲུག་བཅོས་ཀྱི་ཆོ་ག་ལེགས་གྲུབ།

མཚན་སྲུང་གཅིག་གི་ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ།

ལས་མི་གྲངས་ ༡༧ ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

སྤྲེའུ་འབྲུམ་གཉན་རིམས།(Mpox)

TRADITIONAL TIBETAN MEDICINE

འབྲས་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བཅོས་ཐབས།

ཕྱི་རྒྱལ་དུ་བོད་སྨན་གྱི་གནས་བབ།

བུད་མེད་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་བུ་ཚའི་སྐོར།

ཁྲག་གི་འབྲས་ནད་བཅོས་པའི་མྱོང་ཐིགས།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས།

བོད་ཀྱི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས།

བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཡངས་པོར་དབྱེ་བ།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རླབས་ཆེན་འཕུར་འཆོངས།