ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ ཟླ་༨ ཚེས་༢༧ ཉིན་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་བསྩལ་བའི་བཀའ་སློབ།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ཟླ་༨ ཚེས་༢༧ ནས་ ༢༩ བར་ལ་དྭགས་ཀྱི་ལེཧ་ས་གནས་སུ་གསོ་བ་རིག་པ་(ཨེམ་ཆི་)ཉམས་ཞིབ་ལྟེ་གནས་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པ་"རི་ལྗོངས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་སྔོ་སྨན་ཐོག་ཉིན་གསུམ་གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་ཆེན" ཞེས་པ་ཞིག་བསྐོངས་ཚོགས་གནང་ཡོད། ཕྱི་ཚེས་༢༧ སྔ་དྲོ་ཚོགས་ཆེན་གྱི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོར་ྋསྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་སྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ཞབས་སོར་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། ཚོགས་ཁང་དེར་ལ་དྭགས་ཁུལ་གྱི་སྨན་པ་དང་མང་ཚོགས་འདུས་སར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ཁྱད་ཆོས། མ་འོངས་བྱ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན། བོད་སྨན་དང་དེང་རབས་ཚན་རིག་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་བཀའ་སློབ་བྱིན་ཆེན་རིམ་པ་ཁག་ཅིག་ཕེབས་ཡོད། སྒོ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་སྐབས་གཟུགས་མཐོང་བརྙན་པར་ལེན་ཡོད་པའི་འོད་སྡེར་ཞིག་ལག་སོན་བྱུང་བ་དེ་ནས་བཀའ་སློབ་འདི་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་པ་ཡིན།

            དེ་རིང་འདིར་ལ་དྭགས་ལེཧ་རུ་ཁྱེད་རང་ཚོས་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་འཚོགས་བྱས། གནའ་རབས་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་ལ་དོ་སྣང་ཡོད་པ། གཙོ་བོ་ཨེམ་ཆི་རུག་རུག་བྱས་ནས་ཐེངས་ལྔ་པ་ཚོགས་བཞིན་པ་འདི་ལ་ང་ཡོང་རོགས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན་ཁྱེད་རང་ཚོ་ཐུག་པ་དེ་ཧ་ཅང་གི་དགའ་པོ་བྱུང་། ཁྱེད་ཚོ་ཚང་མ་ལ་དེ་རིང་ཚོགས་འདུ་འདི་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་པ་ཞིག་ཡོང་བར་ངས་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ད་ག་ནང་བཞིན་སྨོན་ལམ་ཞུ་གི་ཡོད། ཚང་མ་ལ་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་གི་ཡིན། འདིར་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གི་འབྲེལ་ཡོད་མི་སྣ་ཕེབས་ནས་ཐུགས་ཁུར་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་པ་རེད། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་གི་ཡིན།

སྤྱིར་སྐྱེས་པའི་འགོ་འཛུགས་ཡག་ཅིག་ཡོད་ན་གཞུག་གུ་དེ་འཇིག་འགྲོ་བ་ཆོས་ཉིད་རེད། ང་རང་ཚོ་སེམས་ལྡན་སྲོག་ཆགས་རིགས་ལ་སྐྱེས་པ་དང་འཆི་བ། འགོ་འཛུགས་པ་དང་མཇུག་ལྡོག་པ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ན་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་། རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཞེས་པ་ཡོང་རྒྱུ་ཡོད། གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་སྡུག་བསྔལ་ཟེར་བ་དེ་གཡོལ་དུ་མེད་པ་ཞིག་རེད། སྐྱེས་པའི་སྡུག་བསྔལ། འཆི་བའི་སྡུག་བསྔལ། ན་བའི་སྡུག་བསྔལ། རྒ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཟེར་བ་དེ་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ཕྱིན་ཆད་ལ་རྒ་བའི་རྟེན། ན་བའི་རྟེན་དེ་ཕྱི་ལོགས་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་མ་རེད། ང་རང་ཚོའི་ཕུང་པོ་ཁོ་རང་ནད་ཀྱི་རྟེན་དང་རྒ་བའི་རྟེན་ཆགས་ཡོད། ཡིན་ནའང་། གཙོ་བོ་ནད་རིགས་མང་པོ་ཞིག་གློ་བུར་གྱི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་བའི་རིགས་དེ་ལ་གློ་བུར་བའི་འགལ་རྐྱེན་དེ་འགོག་ཐབས་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཡག་ཡོད་པ་རེད། དེ་འདྲ་ཞིག་གི་གནས་སྟངས་འོག་ནས་གསོ་བ་རིག་པ་ཟེར་བའི་རིག་པ་དེ་ཕལ་ཆེར་བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་བྱུང་གོང་ནས་ཡོད་ཀྱི་རེད་ལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་བཞུགས་པའི་ཁ་ཐུག་ནས་གསོ་བ་རིག་པ་ཟེར་བ་དེ་ཡོད། ཕལ་ཆེར་ལུང་པ་མང་པོའི་ནང་ན། རྒྱ་ནག་ནང་ཡིན་ནའང་རེད། རྒྱ་གར་ནང་ཡིན་ནའང་རེད། Asia ནང་ནས་ Central Asia ནང་ཡིན་ནའང་རེད། གང་ལྟར་གསོ་བ་རིག་པ་ཟེར་བ་ཞིག་ལོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་ནས་བྱུང་བསྡད་ཡོད།  

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འདི། སྨན་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཚོས་བཤད་པ་ཡིན་ན། ཕལ་ཆེར་དུས་རབས་བརྒྱད་པ་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་སྐབས་ལ་བོད་རང་ཉིད་ཀྱི་སྨན་པ། དེ་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་ཨྰཡུརྦེད་སྨན་པ། རྒྱ་ནག་གི་སྨན་པ། དེ་བཞིན་དུ། དེ་དུས་ཏ་ཟིག་ཟེར་བ་དེ་ད་ལྟ་ཕལ་ཆེར་Afghanistan དང་ Iran ལ་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡོད་རེད། Unani ཟེར་བ་དེ་ཕལ་ཆེར་མིན་འགྲོ། གང་ལྟར་བོད་ཀྱི་ནུབ་བརྒྱུད་ནས་སྨན་པ་མཁས་པ་དེ་འདྲ་འཛོམས་བྱས། ནུབ་ནས་ཡུནྰནི་དང་། ལྷོ་ནས་ཨྰཡུརྦེད། ཤར་ནས་རྒྱ་ནག་གི་སྨན་གཞུང་། དེ་ནས་བོད་རང་ཉིད་ཀྱི་སྨན་གཞུང་བཅས། དེ་དུས་ something like Semi-International Medical Conference(ཕྱེད་རྒྱལ་སྤྱི་སྨན་གྱི་ཚོགས་འདུ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་བ།)ཟེར་བ་ཞིག་འཚོགས་པ་རེད་ཟེར་གྱི་འདུག དེ་ངས་ཡག་པོ་ཞིག་ཤེས་ཀྱི་མེད། གང་ལྟར་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྨན་གཞུང་ནང་ལ་རྩ་བ་ང་ཚོ་བསྟན་འགྱུར་ནང་ཡོད་པའི་སྨན་གཞུང་དེ་འདྲ་ཡོད་རེད། རྒྱ་གར་མཁས་པ་སློབ་དཔོན་དཔའ་བོ་དང་མགོན་པོ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པ་བསྟན་འགྱུར་ནང་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་དུ་བོད་པའི་སྨན་གཞུང་ནང་ལ་ཚུན་ཞེས་པ་རྒྱ་སྐད་ཡོད་དུས་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དེ་གསལ་པོ་ཞེ་དྲག་རེད། མདོ་དོན། དེའི་སྐབས་ནས་བཟུང་ད་ལྟ་ང་ཚོར་ལག་ལེན་ཡོད་བཞིན་པའི་བོད་པའི་སྨན་གཞུང་འདི་ཕྱོགས་མང་པོ་ཞིག་ནས་དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ཡོད་བསྡད་པའི་གསོ་བ་རིག་པ་མང་པོ་ཞིག་ཚུར་བསྡུས་ནས་བཟོས་པ་ཞིག་ཕལ་ཆེར་རེད།  བོད་ལ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ལ་སོགས་པ་སྨན་གྱི་མཁས་པ་རིམ་པས་བྱུང་ནས་དེ་ཚོའི་ཉམས་མྱོང་གི་ཐོག་ནས་སྨན་དཔྱད་བྱེད་སྟངས། སྨན་བཟོ་སྟངས་དེ་འདྲ་ཕྲན་བུ་ཕྲན་བུ་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་ཕལ་ཆེར་ཡོད་ས་རེད། འདི་ལོ་རྒྱུས་བྱས།

དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་འདིའི་ནང་ལ་བོད་པའི་སྨན་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཕྱི་ནས་གསར་པ་འབྱོར་བསྡད་ཡོད་རེད། དཔེར་ན། རྒྱ་མི་གུང་ཁྲན་གྱིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་ཁ་ཐུག་ལ་བོད་ཀྱི་ཆོས་མེད་པ་བཟོས་ཡག་འབད་བརྩོན་ཞེ་དྲག་བྱས་པ་རེད། དགོན་པ་མང་པོ་གཏོར་བ་རེད། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་མཚོན་པའི་དཔེ་ཆ་མང་པོ་མེ་བསྲེགས་བཏང་བ་རེད། དགོན་པ་རེ་རེའི་ནང་དུ་དཔེ་ཆ་མེ་བསྲེགས་བཏང་ནས་རྦད་དེ་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གཉིས་དེ་འདྲ་དུ་བ་བརྒྱབ་བྱས་དེ་འདྲ་བྱུང་འདུག་ག ཡིན་ནའང་། དེའི་གནས་སྐབས་སུ་ལྷ་ས་སྨན་རྩིས་ཁང་དེ་བཞག་པ་རེད། གང་ལྟར་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་མཐོང་གི་ཡོད། རྒྱ་མི་དཔོན་པོ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བོད་པའི་སྨན་ཟ་གི་ཡོད་པའི་སྐད་ཆ་འདུག དེ་ནས་བར་སྐབས་རྒྱ་ནག་ཏུ་བོད་པའི་སྨན་ནང་དངུལ་ཆུ་ཡོད་པའི་སྐོར་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་སྨན་གྱི་སྡེ་ཚན་ཞིག་གིས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་བཞག བཙོ་བཀྲུ་དུག་རླངས་ཡོད་མེད་དངོས་སུ་ནམ་རྒྱུན་སྨན་ནང་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ནང་བཞིན་བྱས་ནས་Guinea Pig(ཕག་ཙིག་)ཟེར་བ་མ་རེད་པས། གང་ལྟར་ཙི་ཙི་དང་དེ་འདྲར་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པས་དུག་རླངས་ཁྱོན་ནས་མིན་འདུག་ཟེར། དངུལ་ཆུ་འདུལ་སྦྱོང་བྱས་ནས་སྨན་གྱིས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་དུག་རླངས་མེད་པ་རྒྱ་ནག་ནང་ང་ཚོའི་སྐུ་ཚབ་ཕྱིན་པའི་སྐབས་ཤིག་ལ་རྒྱ་མིའི་སྨན་པའི་སྡེ་ཚན་གྱི་མཁས་པ་དེ་འདྲ་ཐུག་སྐབས་ཁོང་ཚོས་དངོས་སུ་དེ་འདྲ་ལབ་བཞག ཁོང་ཚོས་ད་ལྟ་དེ་གསལ་བསྒྲགས་བྱེད་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། ནང་ལྟར་དུ་ཁོང་ཚོས་དེ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་འདི་ཚད་ལོན་པ་རེད་བཞག་ཅེས་ཁོང་ཚོས་དེ་འདྲ་བཤད་བཞག བྱས་ཙང་རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་གྱིས་བོད་སྨན་འདི་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱི་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་དང་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ད་ལྟ་ལོ་གཅིག་རྒྱ་ནག་ནང་ན་ཚ་གཅིག་བྱུང་སོང་བ་ན་ཚ་དེ་མིང་གང་ཟེར། (འདིའི་སྐབས་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་ན་ཚ་དེའི་མིང་གང་ཡིན་མིན་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཚོགས་བཅར་བ་ཞིག་གིས་Plaque རེད་དེ་ཙི་ཙི་བརྒྱུད་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ཚུལ་ལན་འདེབས་གནང་) འོ་ཕལ་ཆེར་ཡིན་པ་ཡོད། གང་ལྟར་ན་ཚ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། ན་ཚ་དེ་བྱུང་བའི་ཁ་ཐུག་ལ་བོད་པ་པེ་ཅིང་དུ་ཡོད་མཁན་དེ་ཚོའི་གྲས་ན་ཚ་དེ་ཁྱོན་ནས་ན་ཡོད་མ་རེད་ཟེར། འདི་གསལ་པོ་རེད་བཞག བོད་པ་རིན་ཆེན་རིལ་བུ་ལུས་ལ་བཅང་མཁན་ཚོར་ན་ཚ་འདི་ན་གི་མིན་འདུག་ཟེར། དེ་དུས་རྒྱ་མི་དཔོན་པོ་དེ་འདྲ་ཡིས་བོད་པའི་སྨན་ལ་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱས་འདུག འདི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་སྡེ་ཚན་གཅིག་རེད།  

འདི་ནས་ཨ་རི། ཀེ་ན་ཌ། ཡུ་རོཔ་ལུང་པ་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ངོས་ལེན་ཡོད་མ་རེད་དེ། ཡིན་ནའང་། མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་སྨན་འདི་ཟ་གི་ཡོད་རེད། སྨན་འདི་ཕན་གྱིས་ཡོད། རྒྱ་གར་ནང་ཆ་བཞག་ནའང་། བྷོམ་བྷེ། བྷེང་ལོར། དིལླྰི། ས་ཆ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བོད་པའི་སྨན་ཁྲིམས་མཐུན་གྱིས་ངོས་ལེན་ཡོད་མ་རེད་དེ་བོད་པའི་སྨན་ཟ་གི་ཡོད་རེད། དཔེར་ན། All India Medical Centre, Delhi ཨེམ་ཆི་ Dr. ནནྡི་ཁོ་རང་གི་ཨ་ཅེ་ན་བྱས།  ཁོ་ངས་ངོ་ཤེས། ཨེམ་ཆི་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད། སྔོན་མ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་གྲགས་ཡོད་པའི་ཁ་ཐུག་ལ་ཁོ་རང་གི་སྐྱེ་དམན་དེ་ཨེ་ལོ་པེ་ཐི་སྨན་གྱིས་མ་ཕན་པར། ཨེམ་ཆི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་གྲགས་ངོ་ཤེས་པ་ཆགས་ཡོད་པས་སྨན་བསྟེན་ནས་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད། དེ་རིང་ཁ་སང་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་དིལླྰི་ཡི་སྨན་ཁང་ཁ་ཤས་ཤིག་གིས་ནད་པ་རིགས་ཁ་ཤས་ལ་ད་ང་ཚོས་བྱེད་ཡག་ཡོད་མ་རེད། བོད་པའི་སྨན་ཟ་ཞོག་བྱས་ནས་དེ་འདྲ་བཤད་ཀྱི་འདུག གང་ལྟར་བོད་པའི་སྨན་འདི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་མཐོང་གི་ཡོད་རེད། ཉེ་ཆར་Poland ལ་བོད་པའི་ཨེམ་ཆི་གཅིག་ཡོད་རེད། ལོ་ཕལ་ཆེར་བཅུ་གྲངས་ཕྱིན་མིན་འགྲོ། བོད་པའི་སྨན་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ངོས་ལེན་མེད་པ་ཞིག་ལ་བོད་སྨན་སྤྲོད་བསྡད་ཡོད། དེ་བཞིན་ཉེ་ཆར་Poland གྱི་རྒྱལ་ས་ Warsaw ལ་ཁྲིམས་མཐུན་ངོས་ལེན་བྱས་རྗེས། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ Registered(དེབ་སྐྱེལ་) བྱས་ནས་སྨན་ཁང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་བཙུག་ནས་ང་སྒོ་འབྱེད་བྱེད་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན། Poland དུ་གཞུང་འབྲེལ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱིས་ངོས་ལེན་ཡོད་པ་ཆགས་ཡོད། དེ་ཚོ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་ཕན་གྱིས་ཡོད་པ་ཡིན་ཙང་། དཔེར་ན། Allopathic Medicine(དེང་རབས་སྨན་) ལྟ་བུ་ཆ་བཞག་ན། འགོ་སྟོད་ལ་སྨན་འདི་ཕན་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད་ལབ། གང་འཚམ་ཞིག་ནས་སྨན་འདི་ལ་ Side Effect(ཟུར་ཕོག་) ཞེ་དྲག་འདུག་གནོད་ཀྱི་ཟེར་ཡག་ཅིག་ཡོང་གི་འདུག  གཞུག་གུ་སྨན་འདི་བཙོང་ཆོག་མ་རེད། དེ་འདྲ་ཟེར་གྱི་འདུག་ག བྱས་ཙང་། བོད་པའི་སྨན་ལ་ཆ་བཞག་ན། བོད་པའི་སྨན་སྤྱི་ནས་བཤད་པ་མ་རེད། བོད་པའི་སྨན་བྱེ་བྲག་པ་འགའ་ཤས་ད་དུང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་ཡག་ཡོད་མདོག་ཁ་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ Allopathic Medicine གྱི་སྨན་འགའ་ཤས་གཞུག་གུ་གནོད་ཀྱིས་ཟེར་ནས་ Ban(ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བཀག་པ་) བྱེད་ཡག་དེ་འདྲ་ཡོང་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་། Allopathic Medicine ཁོ་རང་ཁྲིམས་མཐུན་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། བྱས་ཙང་བོད་པའི་སྨན་ལ་ཆ་བཞག་ན། དེ་དེ་བཞིན་བྱས་ནས། ཡོངས་རྗོགས་སྔོན་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་མ་ཚར་ནའང་གཙོ་ཆེ་བ་མང་པོ་ཞིག་ཕན་གྱི་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཞེ་དྲག་རེད། ཁྲིམས་མཐུན་མོས་མཐུན་བྱེད་པར་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་བསྡད་པ་ཆགས་ཡོད། ང་རང་སྒེར་ངོས་ནས་ཆ་བཞག་ནའང་། ང་ཚོ་བོད་པའི་དཔེ་ཞིག་ཡོད་རེད། ནད་པ་རྒད་པོ་ཨེམ་ཆི་ཡིན། བྱས་ཙང་། སྨན་མང་པོ་ཟོས་རྗེས་གང་འཚམ་ཞིག་ནས་སྨན་དེ་རྒྱུས་ཡོད་ཆགས། དེ་ནས་སོ་སོས་ཨེམ་ཆི་བྱེད་ཡག་ཅིག་ཡོང་གི་འདུག་ག  ད་ང་ལོ་བདུན་ཅུ་དོན་བཞི་ལ་སླེབས་ཡོད། ལོ་བདུན་ཅུ་དོན་བཞི་ལ་སླེབས་པའི་བར་དུ་གཙུག་ཏུ་བོད་པའི་སྨན་ཟོས་བསྡད་ཀྱི་ཡོད། བོད་པའི་སྨན་དེ་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་རེད་བཞག དངོས་གནས་དྲང་གནས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་བསྡད་པ་ཞིག་རེད། ཡང་ Side Effect ཟེར་བ་དེ་ཞེ་དྲག་མེད་པ། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས། ང་རང་སྒེར་ངོས་ནས་བཤད་པ་ཡིན་ན། བོད་པའི་སྨན་གྱིས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་རེད། གཉིས་ནས། དེ་རིང་ཁ་སང་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དེ་འདྲ་ཡོང་གི་འདུག Chemical(རྫས་སྦྱོར་རྒྱུ་ཆ་) མང་པོས་བཟོས་པའི་སྨན་ལ་ཏོག་ཙམ་དགའ་པོ་མ་བྱེད་པར་Natural(རང་འབྱུང་ཁམས་) ཟེར་དགོས་རེད་པས། Herb(སྔོ་སྨན་) གྱི་བཟོས་པའི་སྨན་ལ་དགའ་པོ་བྱེད་མཁན་ཡོད་པ་རིགས་གཅིག་འདུག བྱས་ཙང་། བོད་པའི་སྨན་གྱིས་ཏག་ཏག་དེ་ཚོ་ལ་རན་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད་རེད། དེ་མ་གཞི་འདི་མི་གཅིག་གི་ལོ་རྒྱུས་རེད། མི་གཅིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དེ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་ཐམ་པ་Proof(བདེན་རྟགས་) རེད་ཟེར་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་དེ། སྔོན་མ་བྷོམ་བྷེ་ནས་མི་ཚང་ཞིག་གིས་ང་ཐུག་ཏུ་སླེབས་སོང་། ཁོང་ཚོའི་མི་ཚང་གི་བུ་གཅིག་ཁྲག་གི་ན་ཚ་ན་ནས། བདུན་ཕྲག་རེ་རེར་Blood transfusion(ཁྲག་གསབ་) བྱེད་དགོས་མཁན་ཞིག་འདུག དེ་དྷ་རམ་ས་ལར་ཡོང་ནས་དེ་དུས་ཨེམ་ཆི་བློ་བཟང་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཡོད་རེད། དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་སྨན་ཞིག་སྤྲད་ནས་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གི་ནང་ཚུད་ལ་Blood transfusion བྱེད་མ་དགོས་པ་བྱུང་འདུག ངས་གཞུག་གུ་དབང་རྒྱལ་ལ་སྨན་གང་སྤྲད་པ་དྲིས་པ་ཡིན། བཙོ་བཀྲུ་ཟླ་ཤེལ་སྤྲད་པ་ཡིན་ཟེར། བདུན་ཕྲག་རེ་རེ་ཁྲག་གསར་པ་བླུག་དགོས་མཁན་ཛ་དྲག་གི་ནད་པ་ཞིག་གིས་བཙོ་བཀྲུ་ཟླ་ཤེལ་བཟོས་ནས་བདུན་ཕྲག་གཅིག་གི་ནང་ལ་ཁྲག་གསར་པ་བླུག་མ་དགོས་པ་བྱུང་བ་རེད། གཞུག་གུ་དེ་མི་རང་དགའ་པོ་ཞེ་དྲག་བྱས་རྗེས་བྷོམ་བྷེ་ལ་བོད་པའི་སྨན་གྱི་Clinic(སྨན་དཔྱད་ཁང་) གཅིག་འཛུགས་རོགས་གནང་ཟེར་ནས་གཞུག་གུ་སྨན་ཁང་གཅིག་བཙུགས་ཐུབ་པ་རེད། འདིས་བོད་པའི་སྨན་གྱིས་ཕན་པའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། གང་ལྟར་འཛམ་བུ་གླིང་འདིའི་སྒང་ལ་འོས་པ་ཡིན་པ་ཕལ་ཆེར་གསལ་པོ་ཞེ་དྲག་རེད། ཤེས་སོང་ཨང་།

དེ་ཡིན་ནའང་། ད་བར་དུ་བོད་པའི་སྨན་གྱི་འགྲོ་སྟངས་ཤིག་ཡོད་པ་འདི་མ་གཏོགས་དེ་ལས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་མ་རེད་ཟེར་ཡག་རྩ་བ་ཉིད་ནས་མ་རེད། མུ་མཐུད་ནས་Modern Scientific Investigation(དེང་རབས་ཚན་རིག་བརྟག་དཔྱད་) བྱེད་ཡག་དེ་ཚོ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་ནས་བྱེད་ན་དེ་ཏན་ཏན་ད་ལྟའི་འཛམ་བུ་གླིང་འདིའི་སྒང་ལ། སྤྱིར་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་Science ཐོག་ནས་ར་འཕྲོད་པ་ཞིག་དགོས་ཡག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་རེད་ལ། ལྷག་པར་སྨན་ཐོག་ལ་ཆ་བཞག་ན། Science ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ནས་གང་ལྟར་ངེས་པ་རྙེད་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས། བོད་སྨན་སྐོར་ལ་དེ་ག་ནང་བཞིན་Scientific Research(ཚན་རིག་གི་ཉམས་ཞིབ་) མང་ཙམ་བྱེད་ཐུབ་པ་འདི་གལ་ཆེན་པོ་ཞེ་དྲག་རེད།

གཉིས་ནས་ང་ཚོ་སྔོ་སྨན་བཏབ་ཡག་འབྱུང་བ་ཡིན་ན་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བོད་སྨན་གྱི་ཡར་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཆགས། གཞུང་འབྲེལ་གྱིས་ངོས་འཛིན་ཆགས། དེ་བྱུང་བ་ཡིན་ན། དཔེར་ན། རྒྱ་གར་ནང་ཆ་བཞག་ན། བོད་སྨན་ཁྱབ་ཆེན་པོ་འགྲོ་ཡག་ཅིག་ཡོང་གི་རེད། དེ་ཡོང་དུས་བོད་སྨན་གྱི་རྒྱུ་ས་མཐོ་སར་སྐྱེས་པའི་སྔོ། ས་དམའ་སར་སྐྱེས་པའི་ཁྲོག་སྨན་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ཕལ་ཆེར་འབེལ་པོ་ཡོད་ཀྱི་རེད། ས་མཐོ་སར་སྐྱེས་པ་དེ་ཚོའི་གྲས་མ་འདང་བའི་ཉེན་ཁ་འདུག དེ་འདྲ་ཡིན་ཙང་། ས་མཐོ་པོའི་སྔོ་སྨན་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཡག་ཅིག་འབྱུང་བ་ཡིན་ན། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ང་ཚོ་བོད་སྨན་རྒྱ་ཆེན་པོ་Production(ཐོན་སྐྱེད་) བྱེད་པར་རྒྱུ་ཆ་དེ་འདང་ངེས་ཤིག་ཡོང་གི་རེད་ལ། ས་གནས་ས་ཐོག་གི་ཡུལ་མི་ལའང་འབབ་ཡོང་གི་རེད། ཁྱེད་རང་ཚོས་བྱེད་པའི་ལས་གཞི་འདི་དཔེ་ཡག་པོ་འདུག

འདི་ནས་བོད་པའི་ཨེམ་ཆི་ཚོར་ངས་སྔོན་མ་ནས་འདི་བཤད་ཀྱི་ཡོད། བོད་པའི་ཨེམ་ཆི་ཡང་ན་དཔེ་ཆའི་ནང་སྔོ་སྨན་ཏོག་ཙམ་ཡོད་པ། ལོ་མ་ཏོག་ཙམ་རྩུབ་པ་ཡོད་རེད། འཇམ་པོ་ཡོད་རེད་ཟེར་ཡག་བཟོ་འདྲ་བོ། དེ་འདྲ་རོབ་ཙམ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་རེད་དེ་ཞིབ་ཕྲ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཕལ་ཆེར་འདང་གི་ཡོད་མ་རེད། འདི་ཚོའི་གྲས་འདི་ཡིན་ཅིག་དཔར་རྒྱག་དགོས། ཡང་ན་རི་མོ་བྲིས། དེ་འདྲའི་ཐོག་ནས་སྔོ་སྨན་ངོས་འཛིན་མ་ནོར་བ་ཅིག་དགོས་པ་འདི་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སྐབས་རེ་ང་ཚོའི་སྨན་རྒྱུ་ནང་དུ་སྨན་གཞུང་ནང་འཁོད་པའི་སྨན་རྒྱུ་དེ་མ་རག་ན་འདིའི་སྨན་ཚབ་གཏོང་ཡག་ཡོང་གི་འདུག འདི་ཚོའི་གྲས་ལ་བྱུང་ན་སྨན་གཞུང་ནང་ཡོད་པའི་སྨན་རྒྱུ་ངོ་མ་དེ་བླུག་པ་མ་གཏོགས་དེའི་ཚབ་གཏོང་བ་དེ་གང་ཉུང་ཉུང་འབྱུང་ན་ཡག་པ་མེད་འགྲོ། རྩ་བའི་ཆ་ནས་བོད་པའི་སྨན་གཞུང་དེ་ཚད་ལོན་པ་ཡོད་རེད་དེ། ཡིན་ནའང་། སྨན་པ་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་ཤེས་ཚད་མ་འདང་བ་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད། གཉིས་ནས་སྨན་སྤུས་དག་པོ་མ་བྱུང་ན་སྨན་གྱི་ནུས་པ་བཤད་པ་བཞིན་ནད་པར་ཕན་མ་ཐོགས་པ་ཡོང་གི་རེད། བྱས་ཙང་། སྨན་རྒྱུ་དེ་སྤུས་དག་པོ་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བཞག སྨན་རྒྱུ་སྤུས་དག་པོ་ཡོང་བར་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྨན་རྒྱུ་འབེལ་པོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་རེད་ལ་གཉིས་ནས་སྔོ་སྨན་དེ་ཚོའི་གྲས་ངོས་འཛིན་མ་ནོར་བ་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ངས་ནམ་རྒྱུན་ཕྱེད་ཀ་རྩེད་མོ་ཡིན་ལ། སྔོན་མ་ང་ལ་དྭགས་ཡོང་བའི་ཁ་ཐུག་ལ། བོད་ནས་ཡོང་བའི་ཨེམ་ཆི་བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་འདི་དུས་སྨན་བཅོས་ཞེ་དྲག་མཁས་པ་རེད། བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་མཉམ་དུ་ཡོད། ང་དེ་དུས་མོ་ཊའི་ནང་ཡོང་བའི་ཁ་ཐུག་ཅིག་རེད། ཁྱུག་ཁྱུག་མོ་ཊ་བཀག་ནས་སྤང་སྒང་ལ་ཕྱིན། ཆུ་ཟིམ་ཟིམ་ཡོང་བའི་འགྲམ་ལ་སྤང་སྙིང་རྗེ་པོའི་སྒང་མེ་ཏོག་སྙིང་རྗེ་པོ་དེ་འདྲ་ཤར་ཡོད་པའི་མེ་ཏོག་དེ་གང་རེད་ཟེར་བ་ཡིན། སྤང་རྒྱན་རེད་ཟེར། དེ་མེ་ཏོག་ཟིང་སྐྱ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་འདུག  དེ་ནས་ཡང་འགའ་རུ་ཕྱིན་སྐབས་ས་ཆ་ཞིག་ལ་ཚོད་གཞི་གཅིག་པ་རེད། དབྱིབས་ཁག་ཁག་རེད། རིང་ཐུང་ཁག་ཁག་རེད། དེ་གང་རེད་ཟེར་བ་ཡིན། དེ་ཡང་སྤང་རྒྱན་རེད་ཟེར། བྱས་ཙང་། རིའི་སྒང་ལ་སྐྱེས་པའི་མེ་ཏོག་ཟིང་སྐྱ་ཡིན་ན་སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག་ཡིན་པ་ཁྱབ་པའི་བཟོ་འདྲ་བོ་བཤད་གྲབས་བྱེད་ཀྱི་འདུག (བཞད་མོ་བཞད་) བྱས་ཙང་། སྨན་ཞིབ་ཚགས་པོ་ཞིག་མ་བྱུང་ན། ཤེས་སོང་ཨང་། དེ་གནད་ཀ་ཞིག་ཡོད་པའི་བཟོ་འདྲ་པོ་འདུག སྨན་ལ་ཞིབ་ཚགས་པོ་བྱེད་ཨང་།  ཡང་། ངས་ནམ་རྒྱུན་ང་ཚོའི་ཨེམ་ཆི་ཚོར་བརྙས་གཅིག་སྐོ་ཡི་ཡོད། ཨུཏྤལ་མེ་ཏོག་(ཨུཏྤལ་ཡི་སྐོར་ལ་མདོར་ཙམ་དཔྱད་པ་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཀློག)དེ་ལ་རྒྱ་གར་བས་ཆུ་ཡི་ནང་སྐྱེས་པའི་Water lily ཟེར་བ་དེ་ལ། ཕལ་ཆེར་ཁ་ཅིག་གིས་Water lily དེ་ཨུཏྤལ་ཟེར་གྱི་འདུག་བསམ་སོང་། གང་ལྟར། ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ། ཨུཏྤལ་དམར་པོ་ཟེར་བ་དེ་ང་རང་ཚོའི་སྔགས་ཀྱི་ཆོ་གའི་ནང་། དཔེར་ན། རྗེ་བཙུན་སྒྲོལ་མར་ཆ་བཞག་ན། ཨུཏྤལ་སྔོན་པོའི་རྒྱན་ཆ་ཡོད་རེད། ང་ཚོས་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་ཟེར་བ་དེ་ལྷ་སར་རྒྱན་པོའི་རི་ལ་སྐྱེས་པའི་མེ་ཏོག་ཚེར་སྔོན་ཟེར་བ་གཅིག་ཡོད་རེད། ལྷག་པར་དུ། སྔ་མོ་རྒྱན་པའི་རི་ལ་ང་ཕྱིན་པའི་ཁ་ཐུག་ལ་ཨུཏྤལ་རེད་ཟེར་ནས་གཅིག་ཁྱེར་སླེབ་སོང་། (འདི་སྐབས་ཕྱོགས་སྒྲིག་བྱས་པས་བརྙན་འཕྲིན་ཉུང་ཤས་ཤིག་ཆད་པར་སྣང་) གང་འདྲ་ཡིན་ནམ་བསམ་ནས་ང་དེ་ལ་དོགས་པ་ཟ་གི་ཡོད་རེད། སྔོན་མ་ནས་ངས་ལབ་མྱོང་། དེ་ཚོའི་གྲས་ལ་ང་ཚོས་གོ་བསྡུར་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ནས་སྨན་གྱི་ནུས་པ། ས་མཐོ་པོའི་སྟེང་སྐྱེས་པའི་ཚེར་སྔོན་དང་དེ་ཚོའི་ནུས་པ་དང་། ཆུའི་ནང་སྐྱེས་པའི་Lily དེ་ཚོའི་གྲས་ཀྱི་ནུས་པ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་གང་འདུག་གམ། ང་ཚོས་བརྟག་དགོས་པ་ཞིག་རེད་འདུག  དེ་ནས་གཞི་ནས་དོགས་པ་དེ་ཆོད་ཡོང་གི་རེད། དེ་འདྲ་དྲན་ཡོང་གི་འདུག ང་རང་ཚོ་ཡིན་ནའང་སྨན་རྒྱུ་དེ་ཚོ་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་འབེལ་པོ་དགོས་ཡོད་ལ། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྔོ་སྨན་མ་ནོར་བ་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པ་དགོས། དེ་གནད་ཀ་མིན་འགྲོ་བསམ་དྲན་སོང་། གཞན་པ་གང་ཞུ་ཡག་མིན་འདུག མ་གཞི་སྔོན་མ་ངས་ལབ་པ་དེ་ལས་བསྐྱར་དུ་གཞན་གང་ཡང་ལབ་ཡག་མེད།

(འདིའི་སྐབས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་སྤྱན་བསྟར་ཞུས་པའི་སྙན་ཐོའི་དེབ་ཆུང་གི་འགོ་སྟོད་དུ་"ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་"ཅེས་བཀོད་ཡོད་པ་དེར་གཟིགས་ཞིབ་གནང་ནས་དེའི་ནང་གི་བཀའ་སློབ་ཆ་ཤས་ཤིག་ཀློག་འདོན་མཛད་པ་རེད།) འདིའི་ནང་ཁྱེད་རང་ཚོས། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་ཅེས་པ་དེའི་གཞོགས་དེར། "སྨན་པ་ཚོས་དྲང་པོ་བྱེད་དགོས། ནད་པ་ཚོར་སྣང་ཆུང་བྱེད་རྒྱུ་མེད་ཟེར།" ནད་པ་རྒྱུ་ཡོད་མཁན་ཞིག་སླེབས་ན་གཟབ་གཟབ་བྱས། ནད་པ་སྤྲང་པོ་ཞིག་སླེབས་པ་ཡིན་ན་སྣང་མེད་བཏང་བ་དེ་འདྲ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་མ་རེད། (བཞད་མོ་བཞད་པ་དང་སྦྲགས།) ཨེམ་ཆི་སོ་སོའི་ཕོགས་ཀྱི་དོན་རྐྱང་པར་བསམ་བློ་བཏང་བ་དང་། མིང་གི་དོན་དག་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ནས་སྨན་སྤྲད་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད་ཟེར། དངོས་གནས་ཕན་པའི་བསམ་བློའི་ཐོག་ནས་དང་། བྱམས་བརྩེ་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་སྨན་སྤྲོད་དགོས་རེད། བསླབ་བྱ་དེ་ཚོ་བསྐྱར་དུ་ལབ་དགོས་པ་གང་ཡང་མིན་འདུག  དེ་ནས། "མིའི་གཟུགས་པོར་གཤག་བཅོས་ཀྱི་མཚོན་པས་དེང་གི་བཅོས་ཐབས་འདྲ་མིན་ལག་ལེན་བྱས་པའི་མཐའ་མར་མི་ལ་དངོས་པོའི་འདུ་ཤེས་ལྟ་བུ་ལས་དེ་སྲོག་ལྡན་ཞིག་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་བརླག་ན།" (བཞད་མོ་བཞད་) ཨེམ་ཆི་ཁ་ཤས་མཁས་དག་འདྲ་བོ་ཆོད་བྱས། མིའི་ལུས་འདི་ཅ་ལག་གི་འདུ་ཤེས་མ་གཏོགས་གང་ཡང་མེད་པ་བྱས། ཁོས་སྙིང་དེ་ཕར་བཀོག ཁོས་གློ་བ་དེ་ཕར་བཀོག་བྱས། ཡང་དེའི་སྒང་ལ་ལྕགས་ལྟ་བུ་སྣོན་པ་སྦྱར་བྱས། མིའི་བརྩེ་བ་མེད་པ་ཡིན་ན་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས། སེམས་ལྡན་བདེ་སྡུག་གི་ཚོར་བ་ཡོད་པ། བདེ་བ་འདོད་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་ཡིན་པ་དེ་ངོས་འཛིན་བྱས་ནས། དེ་ལུགས་ཀྱི་བརྩེ་བ་དང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་སྨན་བཅོས་བྱེད་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ཁྱེད་རང་ཚོས་དགོངས་པ་བཞེས་རོགས་གནང་ཞུ་ཡག་ཡིན།  ང་ཚོ་བོད་ལ་འདི་འདྲ་བཤད་ཡོང་། ཨེམ་ཆི་གཅིག་ཅིག་མཁས་པ་ཞེ་དྲག་ཡོད་རེད་ཟེར། ཡིན་ནའང་། ཐུགས་སེམས་དེ་ཡག་པ་རང་ཡོད་མ་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་ཕན་པོ་རང་ཡོད་མ་རེད། ཟེར་ཡོང་ཨང་། སྨན་པ་གཅིག་ཅིག་དེ་སྨན་མཁས་ལོས་གང་ཡིན་ན་མིན་ན་ཐུགས་སེམས་བཟང་པོ་ཞེ་དྲག་ཡོད་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་ཕན་པོ་ཡོད་རེད། སྐད་ཆ་འདི་ལ་གོ་རྒྱུ་ཞིག་འདུག་ག  འདི་ཡང་གནད་ཀ་རེད་བཞག

གཞན་པ་ཞུ་ཡག་གང་ཡང་མིན་འདུག ད་འདི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བཟོ་འདྲ་བོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་འདུག་སྟེ་བོད་པའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་མ་རེད། ངས་ནམ་རྒྱུན་རྟག་པར་འདི་བཤད་བསྡད་ཀྱི་ཡོད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ལ་Pali Tradition(པྰལི་སྲོལ་རྒྱུན་)  དང་ Sanskrit Tradition(སཾསྐྲྀཏ་སྲོལ་རྒྱུན་)  གཉིས་ཡོད་རེད། Pali Tradition དེ་དུས་རབས་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་ལ་ Burma, Thailand, Sri Lanka, Cambodia, Laos བཅས་ཀྱིས་དངོས་གནས་རང་ཉར་ཚགས་དང་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་ཡག་པོ་ཞིག་གནང་ཡོད། Pali Tradition གྱི་ Authority(དབང་ཆ་) དེ་ཤྲྰི་ལཾཀྰ་དང་ཁོང་ཚོར་ཕལ་ཆེར་ཡོད་རེད། Sanskrit Tradition དེ་སྔ་མོ་སཾསྐྲྀཏ་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་སྐད་ལ་དང་པོ་རྒྱ་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་རེད། དེ་ནས་གཉིས་པ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་རེད། རྒྱ་ནག་ཆ་བཞག་ན་གང་ལྟར་གུང་ཁྲན་ཆགས་བསྡད་ཡོད། Sanskrit Buddhist Tradition གྱི་Authorityདེ་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་བྱེད་དགོས་འབྱུང་ན་ལན་པོ་ཅིག་མིན་འདུག་ག ད་བོད་པ་དང་སོག་པོ་གཉིས་ལ་ཆ་བཞག་པ་ཡིན་ན་བོད་པ་ནི་ཤི་འགྲོ་ཡི་ཡོད། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་ཙ་ནས། Sanskrit Buddhist Tradition གྱི་ Authority དེ་རྒྱ་གར་གྱིས་ཉར་དགོས་ཀྱི་འདུག དེ་རིང་ཁ་སང་རྒྱ་གར་ནང་གཞི་ནས་ཤེས་ཡོན་ཅན་དཔེར་ན། Brahman(བྲམ་ཟེ་)ངས་ངོ་ཤེས་པ་ཝྰརྰཎསིའི་Sanskrit University གྱི་Prof.(སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་)དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་དངོས་གནས་དྲང་གནས་སཾསྐྲྀཏ་Top Scholar (མཁས་དབང་རྩེར་སོན་པ་)ཡིན་པ་ Authority ཡོད་བསྡད་པ་ཆགས་ཡོད། དེ་ཚོས་ནང་ཆོས་ལ་དོ་སྣང་ཞེ་དྲག་བྱེད་ཀྱི་འདུག རྒྱ་གར་ནང་གཞི་ནས་ནང་ཆོས་ལ་དོ་སྣང་གསར་པ་ཞིག་སླེབས་བསྡད་ཡོད། ང་སྔོན་མ་ཨམརྰབཏི་ཕྱིན་པ་ཡིན། ཨམརྰབཏི་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་དོ་སྣང་ཞེ་དྲག་བྱེད་ཀྱི་འདུག Dr. Ambedkar རྗེས་དྲངས་ནང་དུའང་Pali Tradition དེ་སླེབས་ཡོང་གི་འདུག Sanskrit Tradition འདི་རྒྱ་གར་གྱི་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས་ཀྱི་འདུག

དེ་བཞིན་དུ། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འདི་རྒྱ་མིའི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་འདྲ་བོ་སླེབ་བསྡད་ཡོད་རེད། Unani དེ་ཡང་སླེབ་བསྡད་ཡོད་རེད། ཡིན་ནའང་། ཡོངས་གྲགས་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་བསྟན་འགྱུར་ནང་དཔེ་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་ཡོད་པ་དེ་རྒྱ་གར་ནས་བསྒྱུར་བ་ཆགས་ཡོད། དེ་རྒྱ་ནག་ནས་བསྒྱུར་མིན་པ་རེད། བྱས་ཙང་ང་རང་ཚོས་ནམ་རྒྱུན་ནས་བོད་ཀྱི་སྨན་གཞུང་རྩ་བ་ཁུངས་གཏུགས་ས་དེ་རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་ལ་གཙོ་བོ་དེ་རྩི་བཞིན་ཡོད། རེད་པ་ཡང་། དེ་འདྲ་ཡིན་དུས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འདི་རྒྱ་གར་བས་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ད་ཡང་ངས་རྒྱ་གར་གཞུང་ལ་བརྙས་བསྐོས་པའི་བཟོ་ཞིག་མ་རེད། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་སྔོན་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་ངོས་འཛིན་བྱས། རྒྱ་གར་དེ་གཞུག་གུ་དེ་བསྡད་པ་ཡིན་ན་སྐྱོ་པོ་འདྲ་བོ་ཞིག་རེད། Some political implication ཞིག་འདུག་ག་དེར། (འདིའི་སྐབས་སུ་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་ཁག་ཕེབས་ཡོད་པའི་ཕྱོགས་སུ་གཟིགས་ནས་དབྱིན་སྐད་དུ་གསུངས་དོན།)  You can see that nobody doubts about Tibetan Buddhism had came from India. Nobody is arguing that. Some of the Chinese narrow minded nationalist wants Tibetan Buddhism should have to come from China but the fact is not like that. So you can see that Buddhism had come from India. Similarly, Tibetan medical system had basically come from India. So India has a ownership and I think that’s important.(བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་དེ་རྒྱ་གར་ནས་སླེབས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཐོག་ལ་སུས་ཀྱང་དོགས་པ་བྱེད་ཀྱི་མེད། སུ་གཅིག་གིས་དེར་རྩོད་པ་རྒྱག་གི་མེད། རྒྱ་མི་རིགས་ལ་ཞེན་པའི་བློ་དོག་པོ་ཡོད་པའི་རྒྱ་མི་འགའ་ཞིག་གིས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་དེ་རྒྱ་ནག་ནས་སླེབས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་ཀྱི་ཡོད། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་དེ་ལྟར་ཆགས་མེད། དེར་བརྟེན་ནང་ཆོས་དེ་རྒྱ་གར་ནས་སླེབས་པ་དང་། དེ་མཚུངས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་ཡང་གཞི་རྩ་རྒྱ་གར་ནས་སླེབས་པ་ཞིག་ཡིན། སོང་ཙང་རྒྱ་གར་ལ་བདག་དབང་ཡོད་པ་དང་ངའི་བསམ་པར་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།) ད་འདི་ངས་ཆབ་སྲིད་བྱས་ནས་བཤད་ཀྱི་མེད་ད།

ནུབ་ལ་དྭགས་ནས་ཤར་མོན་བར་དུ། གང་ལྟར་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གཅིག་གྱུར་ཆགས་ཡོད། ཧི་མ་ལ་ཡའི་བོད་དང་ལྡེབས་འབྲེལ་བའི་ཡུལ་ལུང་དེ་གའི་འདི། ད་ག་ནང་བཞིན་གསོ་བ་རིག་པ་ཆ་བཞག་ནའང་། ཨེམ་ཆི་ནུབ་ལ་དྭགས་ནས་ཤར་མོན་བར་དུ་ཡོད་པ་རེད། དེ་གའི་འདིའི་ནང་ནས་དེང་སང་Modern གྱི་དུས་ཚོད་འདི་འགའ་རོ་རྗེས་ཟིན་ཐུབ་པ་བྱས་རྗེས། ངས་རྟག་པར་ཟེར་བ་བཞིན། The best way to preserve one's own tradition is with modern education (སོ་སོའི་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་དེ་དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་དང་མཉམ་དུ་ཡོད་)རེད་པ། སོ་སོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཡོད་པ་འདི་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཡག་འདི་Modern དང་མ་འབྲེལ་བ་བྱས་རྗེས་ཁུག་ཀྱོག་འདུག་སེ་བསྡད་པ་ཡིན་ན་Suicide(རང་ཤི་རྒྱག་པ་) བྱས་པ་དང་གཅིག་པ་རེད། Modern Education ཆ་ཚང་ཞིག་ཡོད་པ་བྱས། དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཆ་ཚང་ཞིག་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་སོ་སོའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན་ཡིན་ན་དངོས་གནས་དྲང་གནས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པ་ཞིག་དང་། ནུས་པ་དང་ལྡན་པ་ཞིག་དང་། ཡུན་རིང་པོ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཐུབ་པ་ཡོང་ཡག་རེད། དཔེ་བརྗོད་རྒྱབ་པ་ཡིན་ན། Laplanders ཟེར་གྱི་འདུག་ག  Sami Land ཟེར་གྱི་འདུག་ག ད་ལྟ་Norway, Sweden, Finland བྱང་ཕྱོགས་སུ་སྡོད་པའི་མི་རིགས་ཡོད་པ་ཁོང་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་གོམས་གཞིས་དང་། མི་རིགས་ཀྱི་ཆ་ལུགས། མི་རིགས་ཀྱི་ལྟ་སྤྱོད་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཡག་འདི་Modern Education ཆ་ཚང་ཡོད་པ་བྱས་རྗེས། དཔེར་ན། Sami Land ཆ་བཞག་ན།  ཁོང་རང་ཚོའི་Parliament གྲོས་ཚོགས་བཙུགས་འདུག དེ་འདྲའི་ཐོག་ནས་ཁོང་ཚོས་དེང་དུས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་Norwegian སྐད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཆ་ཚང་ཡོད་པ་བྱས་རྗེས་སོ་སོའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་མི་རིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་བཟུང་བསྡད་འདུག ད་Latin America ལུང་པ་ཁ་ཤས་སུ། སོ་སོའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་སྐད་སོགས་ལ་ཞེན་ཁོག་ཞེ་དྲག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། སྐད་དེ་བརླག་ཡོང་བསམ་ནས་Isolate(ལོགས་སུ་འདོན་པ་) བྱེད་བསྡད་ཀྱི་འདུག འདི་རེ་བ་ཁྱོན་ནས་ཡོད་མ་རེད། ཤེས་སོང་ངམ། ང་རང་ཚོ་ལ་དྭགས་ཁུལ་ལ་ཆ་བཞག་ན། ངས་འདི་རེ་བ་ཆེན་པོ་འདྲ་བོ་ཞིག་མཐོང་སོང་། ཁྱེད་རང་ཚོར་དེང་སང་གི་ཤེས་ཡོན་དེ་ཡང་ཡོད་པ་བྱས།  དབྱིན་ཇི་སྐད་དང་དབྱིན་དེབ་ཐོག་ནས་དེང་སང་གི་ཤན་དེ་ཡང་ཡོད་པ་བྱས། དཔེར་ན། ཨེམ་ཆི་ཆ་བཞག་ན། Modern medical education(དེང་རབས་སྨན་གྱི་ཤེས་ཡོན་) སྦྱངས་ནས་ Doctor ཐོན་པ་མང་པོ་འདུག  བྱས་ཙང་། ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་ཁུལ་རིང་པོ་དེའི་ནང་ནས་ཕལ་ཆེར་ Potential(ནུས་པ་) ཆེ་ཤོས་དེ་ཁྱེད་རང་ཚོ་ལ་དྭགས་ལ་ཡོད་པ་བཟོ་འདྲ་བོ་ཞིག་འདུག (དེ་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་མཇུག་སྡོམ་གྱི་བཀའ་སློབ་དབྱིན་སྐད་དུ་གསུངས་དོན།)

You are carrying some active roles in this field, so I feel very proud and I very much appreciate. so, please, continue more active role and meantime now close cooperation here with Himachal is very good and also should extend to other states like Arunachal, Sikkim to involved more population. You already have some close contact with our institution at Sarnath, that།'s very good. so please continue the collaboration work. The responsibility of preservation of Tibetan Sowa Rigpa lies to all as this is our common responsibility. so we must work together. Thank you.

(ཁྱེད་རང་ཚོས་གནས་སྟངས་འདིའི་ཐོག་ལ་དངོས་སུ་ཆ་ཤས་ལེན་པར་ང་ལ་ཞེ་དྲག་གི་སྤོབས་པ་རྙེད་སོང་ལ། ངས་ཡི་རང་ཞུ་བཞིན་ཡོད། སོང་ཙང་། མུ་མཐུད་ནས་དངོས་སུ་ཆ་ཤས་མང་ཙམ་ལེན་རོགས་གནང་། བར་སྐབས་སུ་ཧིམྰཅལ་དང་མཉམ་སྦྲེལ་གནང་བར་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་རེད། དེ་མཚུངས་མངའ་སྡེ་གཞན་པ་ཨ་རུ་ན་ཅལ་དང་། སི་ཀིམ་དང་ཡང་མཉམ་སྦྲེལ་གནང་དགོས། དེ་ཡི་མི་འབོར་མང་དུ་གྱུར་གྱི་རེད། སྰརནྰཐ་དུ་ཡོད་པའི་ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དང་འབྲེལ་བ་ཐག་ཉེ་པོ་བྱུང་བར་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག སོང་ཙང་ཕྱག་ལས་འདི་མུ་མཐུད་གནང་རོགས། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ཉར་ཚགས་ཀྱི་ལས་འགན་འདི་ང་ཚོ་ཐུན་མོང་གི་ལས་འགན་ཞིག་རེད། སོང་ཙང་། ང་ཚོ་ཚང་མས་ཕྱག་ལས་མཉམ་དུ་གནང་དགོས། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།)

མཐའ་མའི་འདོན་ཐེངས་།: 06.11.2014 ཉིན། 9:25 AM