སྨན་རྩིས་དྲ་བ། - འཕྲོད་བསྟེན།

སྤྲེའུ་འབྲུམ་གཉན་རིམས།(Mpox)

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤  ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༤ ཉིན་འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་སྤྲེའུ་འབྲུམ་གཉན་རིམས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དོ་ཁུར་བྱེད་དགོས་པའི་མི་མང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཛ་དྲག་གཉན་རིམས་(PHEIC)ཤིག་ཡིན་པར་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

མ་ཞུ་བའི་ནད་སྐོར་གླེང་བ།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་དུ་གསལ་བའི་ཤེས་བྱ་མང་པོ་ཞིག་ང་ཚོ་སྨན་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་སྨན་གྱི་ཕྱག་དཔེ་ཁ་ཤས་ནང་དུ་བག་ལ་ཉལ་ནས་ལྷག་བསྡད་པ་ལྟ་བུར་སོང་། འདི་སྤེལ་དགོས་པའི་ཀུན་སློང་གཙོ་བོ་ནི་དེང་སང་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཕོ་བའི་འབྲས་ནད་ཀྱི་ནད་པ་ཉིན་རེ་ནས་ཉིན་རེ་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་མ་ཟད་ཕོ་བའི་ནད་ཀྱིས་མནར་བའི་ནད་པའི་གྲངས་ཚད་ཀྱང་མཐོ་པོ་ཡོད་པ་དེ་སྤྱི་སྒེར་གཉིས་ཀར་དཀའ་ངལ་ཆེ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

དཀྱིལ་ཤར་ཆམ་རིམས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ཤེས་བྱ།

དཀྱིལ་ཤར་ཆམ་རིམས་ཞེས་པ་འདི་ནད་སྲིན་ཁོ་རོ་ནཱ་(coronavirus)ཞེས་པ་ལས་བྱུང་བའི་རིམས་ནད་ཅིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༢ ལོར་དཀྱིལ་ཤར་ཁུལ་སོདྷི་ཨ་ར་བི་ཡ་(Saudi Arabia)ནང་ཐོག་མར་བྱུང་བར་བརྟེན་ཡུལ་མིང་ནད་ལ་བཏགས་པ་ཞིག་ཡིན།  རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཙོང་གི་ཕན་ནུས་གླེང་བ།

རྒྱ་གར་ཚེའི་རིག་བྱེད་(Ayurveda) ཀྱི་གསུངས་ཚུལ་ལྟར་བྱས་ན་ཙོང་ནི་རོ་མངར་བ་དང་།  ནུས་པ་ལྕི་ཞིང་སྣུམ་པ། ཅུང་ཟད་ཚ་བའི་ངོ་བོ་ལྡན་པའི་བྱེད་ནུས་ཅན་གྱི་སྔོ་ཚོད་ཅིག་ཡིན་འདུག  དེས་ཕོ་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་འཇུ་བྱེད་མ་ལག་ཡོངས་ལ་འཇུ་སྟོབས་སྐྱེད་པར་རམ་འདེགས་ བྱེད་པ་དང་། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཐ་མག་གི་ཉེས་དམིགས།

སྨྱོན་པར་གྱུར་བའི་བཏུང་བ་དང་། སྨྱོན་པར་གྱུར་བའི་བཟའ་བ་སོགས་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་དེ་རྒྱུན་རིང་པོ་ཞིག་ནས་ཕལ་ཆེར་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ། བཟའ་བཏུང་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པའི་ལེགས་བྱང་དེ་ཡར་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་བྱུང་ཡོད་མདོག་ཁ་པོ་རེད་བསམ་གྱིན་འདུག ཡིན་ནའང་། མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་འདིའི་ཐོག་ལ། བཤད་ཚུལ་དང་བསམ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་རེད། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

བྱ་རིགས་ཀྱི་གཉན་རིམས།(Avian influenza)

བྱ་རིགས་ཀྱི་གཉན་རིམས་(avian influenza)འདི་ཡུ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཨི་ཌ་ལིར་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༧༨ ལོར་ཐོག་མར་རྙེད་སོན་བྱུང་བ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་འཁོད་པའི་བྱ་རིགས་གཉན་རིམས་སྐོར་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་དང་པོ་དེ་ཡིན་ཞིང། དེ་རྗེས་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡ་དང་། ཨོ་སུ་ཌི་ལི་ཡ། སི་པེན། ཨ་རི། ཁེ་ན་ཌ། ཨ་ཕེ་རི་ཀའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་ནང་ཐེངས་མང་བྱུང་མྱོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་ལ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཁྱེད་ཀྱིས་ཤེས་དགོས་པའི་གཉན་རིམས་ཨི་བོ་ལཱའི་(Ebola)སྐོར།

ཨི་བོ་ལཱ་(Ebola)ཞེས་པ་ནི་ཆེས་ཕྲ་བའི་ནད་འབུ་ཕྲ་མོ་ཞིག་གི་མིང་ཡིན་ལ།     ནད་འབུ་འདི་ཐོག་མར་ ༡༩༧༦ ལོར་ཨ་ཧྥི་རི་ཀའི་ཀོང་ཀོ་(Congo)སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཨི་བོ་ལཱ་གཙང་པོའི་ཉེ་འགྲམ་ནས་གསར་དུ་རྙེད་པར་བརྟེན་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་ཤིང་།   ནད་འདིས་ཟིན་པའི་ནད་པ་བརྒྱ་ཆ་དགུ་བཅུ་ཙམ་འདས་གྲོངས་སུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།
རྒྱས་པར་གཟིགས་་

བླང་བར་བྱ་དགོས་པའི་དེང་རབས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་།

མིའི་ལུས་དང་ཤིན་ཏུ་འཕྲོད་པའི་བདེ་ཐང་གི་ཁ་ཟས་ནི་འབྲུའི་རིགས་དང་། སྔོ་ཚོད་ཀྱི་རིགས་དང་། ཤིང་འབྲས་ཀྱི་རིགས་དང་། ཤིང་འབྲས་ཀྱི་ཁུ་བའི་བཏུང་བ་སོགས་ཡིན་ཏེ། གསོ་རིག་རབ་འབྱམས་པ་ལིན་ཡུན་ཏྲིང་ན་རེ། རྒྱས་པར་གཟིགས་་

སྤང་བར་བྱ་དགོས་པའི་དེང་རབས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་།

དེང་རབས་དཔལ་ཡོན་ནད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་བོ་དག་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་དེང་རབས་དཔལ་ཡོན་གྱི་ནད་ཅེས་པ་ཅི་ཞེ་ན། ཕྱི་དངོས་པོའི་དཔལ་ཡོན་ནམ་འདོད་ཡོན་སྣ་ཚོགས་པ་ཇེ་མང་དུ་སོང་ཞིང༌། ཚན་རིག་གི་ལག་རྩལ་གྱིས་ཁོར་ཡུག་ལ་འབགས་བཙོག རྒྱས་པར་གཟིགས་་

གློ་གཅོང་ཟད་བྱེད་(TB)ཀྱི་ངོ་སྤྲོད།

དེང་དུས་ཕྱི་ལུགས་སྨན་གྱི་བརྡ་ཆད་ཊི་བི་(TB) ཞེས་པའི་ནད་དེ་ལ་བོད་ལུགས་ལས་གློ་གཅོང་ཟད་བྱེད་ཅེས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཅིང་། དེ་ཡང་རྒྱུན་ལྡན་ རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཤ་དུག་ཕོག་པ་སྔོན་འགོག་ཤེས་བྱ།

སྤྱིར་ཟས་དུག་ཕོག་པ་ནི་ལུས་གཞི་བདེ་ཐང་ཡིན་པའི་མི་ཞིག་གིས་གྲངས་འབོར་རྒྱུན་ ལྡན་དང་ཟ་ཆོག་པའི་གནས་བབ་འོག་དུག་ལྡན་ཟས་རིགས་ཤིག་ཟོས་རྗེས་གློ་བུར་དུ་ནད་འགོ་བའམ་ཡང་ན་དུག་ཕོག་པ་གཙོ་ཡིན།

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

དུས་ཚིགས་བཞིའི་ཟས་སྤྱོད་བསྟེན་ཚུལ།

 མིའི་ལུས་ཕུང་དེ་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་ཁོར་ཡུག ནམ་ཟླ་སོགས་དང་འབྲེལ་བ་ཧ་ཅང་དམ་པོ་ཡོད་པས། ཕྱིའི་ནམ་ཟླའི་འགྱུར་ལྡོག་གིས་མིའི་ལུས་ཕུང་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་གང་མང་བཟོ་བཞིན་ཡོད།

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཆམ་པའི་ནད་རིགས་བཅོས་ཐབས།

 གསོ་བྱེད་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་ཡོན་ཏན་རྒྱུད་ཀྱི་སྐབས་གསུམ་པའི་ནང་གསེས་ཆམ་པའི་ནད་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་སྟངས་སྐོར་ལ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།དེ་ལ་ཆམ་པའི་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་དང་།

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཕག་པའི་ཆམ་རིམས།

སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ པའི་ཚེས་ ༢༧ ཉིན་ནས་བཟུང་ལྷོ་ཨ་མེ་རི་ཀའི་མེག་སི་ཀོ་གྲོང་ཁྱེར་ནང་ཕག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཆམ་རིམས་ཀྱིས་ཡུལ་མི་ ༡༥༢ ལྷག་རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་།

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ཨེ་ཛིའི་སྔོན་འགོག་ཤེས་བྱའི་དྲིས་ལན།

མིག་སྔར་ད་དུང་ཨེ་ཛིའི་ནད་སངས་དྲག་ཏུ་གཏོང་མི་ཐུབ་མོད། འོན་ཀྱང་གསོ་བཅོས་བྱེད་ཐུབ། ཨེ་ཛིའི་ནད་ཕོག་ཚེ་ནད་རྟགས་གཞི་བྱས་ཏེ་གང་མགྱོགས་དང་ཧུར་ཐག་གིས་གསོ་བཅོས་བྱེད་དགོས། གལ་སྲིད་གློ་ནད་བྱུང་ཚེ་གང་མགྱོགས་ཀྱིས་གློ་ནད་གསོ་བཅོས་བྱེད་དགོས་པ་དང་། 

རྒྱས་པར་གཟིགས་་

ནང་གསེས་དཀར་ཆག

ཡིག་ཆ་གསར་ཤོས།

སྨན་རྩིས་ལས་སྣེ་བ་གྲངས་ལྔ་ཡི་ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

ད་ལོའི་ས་བདག་འཁྲུག་བཅོས་ཀྱི་ཆོ་ག་ལེགས་གྲུབ།

མཚན་སྲུང་གཅིག་གི་ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ།

ལས་མི་གྲངས་ ༡༧ ས་མིག་གསལ་བསྒྲགས།

སྤྲེའུ་འབྲུམ་གཉན་རིམས།(Mpox)

TRADITIONAL TIBETAN MEDICINE

འབྲས་ནད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བཅོས་ཐབས།

ཕྱི་རྒྱལ་དུ་བོད་སྨན་གྱི་གནས་བབ།

བུད་མེད་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་བུ་ཚའི་སྐོར།

ཁྲག་གི་འབྲས་ནད་བཅོས་པའི་མྱོང་ཐིགས།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས།

བོད་ཀྱི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས།

བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཡངས་པོར་དབྱེ་བ།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རླབས་ཆེན་འཕུར་འཆོངས།